Nu de Amerikaanse president Barack Obama overweegt om op te
treden in Syrië is het moslimextremisme weer volop in het nieuws. Islamitisch
gerelateerd terrorisme is echter niet alleen voorbehouden aan het Midden-Oosten
of organisaties die hun wortels hebben in de Arabische wereld. Het noorden van
Nigeria wordt bijvoorbeeld al enkele jaren lang geteisterd door het geweld van
Boko Haram, dat zich richt tegen de Nigeriaanse staat, christenen en zelfs,
gematigde, moslims.
Het ontstaan van Boko Haram valt terug te leiden naar de
stichting van het Bornu sultanaat in het noorden van het huidige Nigeria aan
het einde van de 14e eeuw. Dit islamitische rijk bleef bestaan tot de Sudanese krijgsheer
Rabih az-Zubayr in 1893 het gebied veroverde en een einde maakte aan de macht
van Bornu. Az-Zubayr werd op zijn beurt weer verdreven door de Britten, die het
gebied in 1903 annexeerden en bij hun andere gebieden in het huidige Nigeria
voegden.
Met de komst van de Britten verschenen ook voor het eerst
christelijke zendelingen op het toneel. De lokale islamitische bevolking bekeek
deze christenen met argwaan en de pogingen van de zendelingen om bewoners te
bekeren wakkerden het fundamentalisme aan onder de Kanuri en andere volkeren in
het noordoosten van Nigeria. Gedurende de twintigste eeuw bleven conflicten
tussen moslims en christenen oplaaien, waar uiteindelijk Boko Haram uit voort
zou komen.
Tegen het Westen
Het ontstaan van de groepering valt direct terug te leiden
op Shabaab, een islamitische jeugdbeweging die in 1995 werd opgericht door
Mallam Lawal. Na het vertrek van Lawal werd het leiderschap overgenomen door
Mohammed Yusuf. Deze Yusuf richtte in 2002 in de stad Maiduguri de Congregation and People of Tradition for
Proselytism and Jihad (Gemeente en Volk van Traditie voor Bekering en
Jihad) op. Deze beweging ging in de volksmond Boko Haram heten, wat in het plaatselijke Hausa iets betekent als ‘Westerse
opvoeding is slecht’. Boko Haram richtte zich al snel tegen de Westerse invloed
in Nigeria, die zij zag als iets negatiefs, en pleitte voor invoering van de sharia,
islamitische wetgeving.
Yusuf rekruteerde in de eerste jaren van het bestaan van de
groepering een groot aantal jonge moslims. Hij bouwde ook een religieus
complex, waar onder andere een moskee en een islamitische school gevestigd waren.
Boko Haram groeide snel door ontevredenheid over corruptie, politie en politiek
en had een grote aantrekkingskracht onder jonge, werkloze moslims.
De eerste zeven jaar van haar bestaan opereerde de
groepering min of meer vreedzaam, totdat in 2009 de bom barstte na een onderzoek
van de Nigeriaanse overheid. De politie had namelijk verschillende
waarschuwingen gekregen dat Boko Haram bezig was zich te bewapenen, waarna zij
verschillende leden van de groep arresteerde. Tijdens daaropvolgende gevechten
tussen Boko Haram, het leger en de politie vielen bijna 1.000 doden in
verschillende steden in het noorden van Nigeria. Boko Haram-oprichter Mohammad
Yusuf kwam ook om het leven bij een ontsnappingspoging nadat hij al eerder gearresteerd
was.
Nieuwe aanslagen en tegenaanval van het leger
Na de dood van Yusuf nam zijn luitenant Abubakar Shekau het
leiderschap van Boko Haram over. Onder diens leiding nam het geweld toe in
frequentie en intensiteit. Zo richtte de beweging zich tegen christenen en
pleegde het verschillende aanslagen tegen kerken en andere gebedshuizen. In juni
van 2012 pleegde de groep bijvoorbeeld drie zelfmoordaanslagen op kerken,
waarbij meer dan vijftig mensen om het leven kwamen. In augustus van datzelfde
jaar openden enkele leden van Boko Haram het vuur tijdens een kerkdienst en
doodden daarbij negentien mensen. Eind 2012 was de beweging, en afsplitsingen
als Ansaru, al verantwoordelijk voor meer dan 1.000 doden.
Halverwege mei 2013 reageerde de Nigeriaanse president
Goodluck Jonathan met een groot tegenoffensief van het leger op het geweld van
Boko Haram. Verschillende steden en bases van waaruit de groepering opereerde
werden gebombardeerd en enkele honderden Boko Haram-strijders werden bij deze
aanvallen gedood. Volgens de NOS en enkele andere bronnen sneuvelde Shekau ook tijdens
deze strijd. Hij zou eind juni gewond zijn geraakt in een vuurgevecht, waarna
hij tussen 25 juli en 3 augustus is overleden. Het is echter niet duidelijk of
Shekau daadwerkelijk om het leven is gekomen, in 2009 en 2010 werd hij ook al
meer dan een half jaar dood gewaand voordat hij weer opdook in een
videoboodschap.
Hoewel de, mogelijke, dood van Shekau waarschijnlijk zijn
invloed zal uitoefenen op het functioneren van Boko Haram, zal de organisatie
doorgaan met haar strijd. De Verenigde Staten zien Boko Haram als één van de gevaarlijkste
terroristische organisaties in Sub-Sahara Afrika, met niet alleen een grote machtsbasis
in Nigeria, maar ook verschillende vertakkingen in Kameroen, Niger en Tsjaad.
Boko Haram werkt daarnaast samen met Al Qaida in de Islamitische Maghreb,
waardoor zij internationaal gezien meer aandacht krijgt. De VS loofden eerder
zelfs al een beloning van 7 miljoen dollar uit voor de arrestatie van Abubakar
Shekau. Binnen Nigeria wordt Boko Haram gezien als een grote bedreiging, die
niet enkel meer religieuze doelen heeft, maar ook een onderkomen is geworden
voor criminelen en ontevreden politici. Volgens gouverneur Kashim Shettima van
Borno is Boko Haram “een franchise geworden waar iedereen zich bij kan inkopen.
Het is een beetje een Bermudadriehoek”.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten